Από τις 25 Ιουλίου τίθεται σε λειτουργία του Schengen Information System
Από τις 25 Ιουλίου 2023, το Σύστημα Πληροφοριών Schengen (SIS) αρχίζει τη λειτουργία του και στην Κύπρο, αναβαθμίζοντας τη διασυνοριακή ασφάλεια και γενικότερα την αστυνόμευση στη χώρα μας. Πλέον οι τεράστιοι όγκοι δεδομένων του συστήματος, θα είναι προσβάσιμοι από την Αστυνομία Κύπρου, τα μέλη της οποίας θα μπορούν να το συμβουλεύονται στους καθημερινούς τους ελέγχους, ενισχύοντας περαιτέρω την προσπάθεια για διατήρηση της ασφάλειας και την καταπολέμηση του εγκλήματος.
Σε γενικές γραμμές, το SIS είναι ένα πελώριο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών, που χρησιμοποιείται τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια στις ευρωπαϊκές χώρες της ζώνης Schengen. Το σύστημα αυτό θεωρείται ότι συνέβαλε και συμβάλλει ουσιαστικά, στη διατήρηση της ασφάλειας στην Ευρώπη και εγγυάται την ελευθερία, την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη στις χώρες της ζώνης Schengen.
Όλα αυτά γιατί το SIS στηρίζει έμπρακτα την επιχειρησιακή συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εθνικών αστυνομικών, συνοριακών, μεταναστευτικών, τελωνειακών και δικαστικών αρχών της ΕΕ και των χωρών Schengen.
Βασικός σκοπός του SIS είναι η ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ των συμβαλλόμενων χωρών, σε πραγματικό χρόνο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι αρχές έχουν στη διάθεσή τους πληρέστερες και πιο αξιόπιστες πληροφορίες. Το σύστημα αποτελεί μια κοινή βάση δεδομένων στην οποία οι αρχές κάθε συμβεβλημένου κράτους, όπως η Αστυνομία και οι συνοριοφύλακες, εισάγουν πληροφορίες για πρόσωπα ή αντικείμενα, που έχουν σχέση με τη διάπραξη ή διερεύνηση εγκλημάτων ή αδικημάτων. Ακολούθως οι αρχές των υπόλοιπων συμβεβλημένων χωρών, μπορούν να συμβουλευτούν αυτά τα δεδομένα, κατά τη διάρκεια συνοριακών, αστυνομικών ή άλλων νόμιμων ελέγχων, οπουδήποτε εντός της ΕΕ και του χώρου Schengen.
Η λειτουργία του SIS, βασίζεται σε κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ρυθμίζεται από Εκτελεστικές Αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία έχει την ευθύνη της εποπτείας και αξιολόγησης του όλου συστήματος. Υπεύθυνα για την ανταλλαγή πληροφοριών και το συντονισμό των δραστηριοτήτων, που συνδέονται με τις καταχωρήσεις στο SIS, είναι τα εθνικά τμήματα SIRENE (Supplementary Information Request at the National Entries). Τέτοια τμήματα υπάρχουν σε κάθε χώρα, που έχει πρόσβαση στα δεδομένα του SIS, ενώ SIRENE έχει συσταθεί και στον ευρωπαϊκό οργανισμό αστυνόμευσης EUROPOL.
Την ευθύνη για εγκατάσταση, τεχνική υποστήριξη και συντήρηση του κάθε εθνικού συστήματος, την έχει η κάθε χώρα που χρησιμοποιεί το SIS ξεχωριστά. Για το σκοπό αυτό, όσον αφορά την Κύπρο, έχει συσταθεί στο Τμήμα Πληροφορικής της Αστυνομίας, το Εθνικό N.SIS για παροχή 24ωρης τεχνικής υποστήριξης.
Η χρήση του, στις χώρες Schengen, άρχισε το 1995 και έκτοτε έτυχε δύο αναβαθμίσεων. Η πρώτη, το 2013 και η δεύτερη μόλις τον περασμένο Μάρτιο (2023). Μετά τις αναβαθμίσεις αυτές, το SIS έχει πλέον τη δυνατότητα προσθήκης δακτυλικών αποτυπωμάτων, φωτογραφιών και αρχείων DNA, ενώ ταυτόχρονα έχουν βελτιστοποιηθεί και οι λειτουργίες του.
Με τις δυνατότητες αυτές το SIS έχει ενισχύσει περαιτέρω τις αρχές της Ευρώπης στην προστασία ευάλωτων προσώπων, καθώς οι αρχές μπορούν να καταχωρούν πληροφορίες και πρόσθετα δεδομένα (π.χ. αρχεία DNA) σχετικά με αγνοούμενα πρόσωπα, με σκοπό τον εντοπισμό τους. Ταυτόχρονα δίδεται επίσης η δυνατότητα εισαγωγής προληπτικών
καταχωρήσεων, για την προστασία ορισμένων κατηγοριών ευάλωτων προσώπων, όπως παιδιών που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής ή που είναι δυνητικά θύματα τρομοκρατίας, εμπορίας προσώπων, έμφυλης βίας ή ένοπλων συγκρούσεων.
Ενισχύεται επίσης αντιτρομοκρατική και αντεγκληματική δράση των αρχών της Ευρώπης, μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με πρόσωπα και αντικείμενα, που εμπλέκονται σε δραστηριότητες σχετικές με την τρομοκρατία ή με το σοβαρό έγκλημα. Στον τομέα αυτό, από τον Μάρτιο του 2021, οι συμβαλλόμενες χώρες ανταλλάσσουν με την EUROPOL «αντιστοιχίσεις» αναζήτησης όσον αφορά καταχωρήσεις στο SIS, που σχετίζονται με τρομοκρατικά εγκλήματα.
Με τη χρήση του SIS, ενισχύεται και η προσπάθεια αντιμετώπισης της αντικανονικής μετανάστευσης υπηκόων τρίτων χωρών προς την Ευρώπη. Μέσω του συστήματος οι χώρες εισάγουν αποφάσεις επιστροφής, καθώς και καταχωρήσεις με σκοπό την άρνηση
εισόδου ή διαμονής, για άτομα που διαπιστώνεται ότι διαμένουν παράνομα στην ΕΕ και υπόκεινται σε απαγορεύσεις εισόδου.
Το SIS δεν περιέχει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για όλους τους ευρωπαίους πολίτες ή κατοίκους. Οι καταχωρήσεις στο σύστημα περιλαμβάνουν μόνο πληροφορίες σχετικά πρόσωπα ή αντικείμενα, που σχετίζονται με διάφορα εγκλήματα.
Η χρήση των προσωπικών δεδομένων, στο SIS, σε σχέση με το ποια δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μπορούν να αποθηκεύονται και για ποιους σκοπούς, ρυθμίζεται από το δίκαιο της ΕΕ. Ρυθμίζεται επίσης το χρονικό διάστημα κατά τα οποία τα δεδομένα μπορούν να είναι αποθηκευμένα στο σύστημα και πότε αυτά πρέπει να διαγράφονται.
Σεβόμενοι τα προσωπικά δικαιώματα των πολιτών, ο κανονισμός που διέπει τη λειτουργία του συστήματος επιτρέπει σε κάθε πρόσωπο, που υποψιάζεται ότι τα προσωπικά του δεδομένα υφίστανται παράνομη επεξεργασία από το SIS, να ζητήσει πρόσβαση στα δεδομένα, καθώς και να ζητήσει τη διαγραφή τους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η λειτουργία του SIS στην Κύπρο συγχρηματοδοτείται κατά 90% από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας της ΕΕ και 10% από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο χώρος Schengen
Η ζώνη Schengen, αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα και απτό παράδειγμα της ενωμένης Ευρώπης. Έχει καταργήσει του συνοριακούς ελέγχους, επιτρέποντας την ελεύθερη διακίνηση σε εκατομμύρια ανθρώπους, μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που ανήκουν στη ζώνη αυτή.
Η λειτουργία της ζώνης Schengen άρχισε το 1995, περιλαμβάνοντας μόνο πέντε ευρωπαϊκές χώρες. Έκτοτε ο χώρος ελεύθερης διακίνησης επεκτείνεται διαρκώς. Αυτή τη στιγμή 23 από τις 27 χώρες της ΕΕ, αποτελούν μέρος της ζώνης Schengen, ενώ σε αυτή συμμετέχουν άλλες τέσσερις χώρες μη-μέλη της ΕΕ: η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Κύπρος, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Ιρλανδία, βρίσκονται σε διαδικασία ένταξης στη ζώνη.
Η κατάργηση των συνοριακών ελέγχων, στο χώρο Schengen, δίνει τη δυνατότητα σε περισσότερους από 400 εκατομμύρια ανθρώπους, να ταξιδεύουν ελεύθερα μεταξύ των χωρών. Γεγονός που καθημερινά αποδεικνύεται ωφέλιμο για τομείς όπως ο τουρισμός και ο πολιτισμός, καθώς και για τον τομέα της οικονομίας.
Ταυτόχρονα όμως, παρά την κατάργηση των ελέγχων, η λειτουργία του χώρου Schengen έχει βελτιώσει την ασφάλεια στην ΕΕ. Για να αντισταθμιστεί η απουσία ελέγχων στα σύνορα των χωρών της ζώνης, έχουν θεσμοθετηθεί αυστηροί κανόνες συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, των χωρών αυτών, όσον αφορά στους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της ζώνης. Μέσω της συνεργασίας αυτής, έχουν αναπτυχθεί βελτιωμένα συστήματα επικοινωνίας μεταξύ των εθνικών αστυνομικών δυνάμεων (όπως το SIS), που επιτρέπουν την απευθείας ανταλλαγή πληροφοριών. Την ίδια ώρα, έχει καταστεί δυνατή η καταδίωξη εγκληματιών, πέραν των εθνικών συνόρων, η διασυνοριακή παρακολούθηση υπόπτων και η κοινή επιχειρησιακή δράση των αρχών.
Όλα αυτά αποτελούν πλεονέκτημα στον αγώνα για καταπολέμηση της τρομοκρατίας και το σοβαρού οργανωμένου εγκλήματος, περιλαμβανομένης της εμπορίας προσώπων και της παράνομης μετανάστευσης.
