Ανθρώπινα Δικαιώματα και Διασφάλιση της Δημόσιας Τάξης: Προκλήσεις και Προοπτικές
– Κυρία Υπουργέ Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
– Κυρίες Βουλεύτριες,
– Κύριε Σύμβουλε του Προέδρου της Κ.Δ. για θέματα προώθησης της πολυπολιτισμικότητας, της αποδοχής και του σεβασμού στη διαφορετικότητα,
– Κυρίες και Κύριοι Επίτροποι,
– Κυρίες και Κύριοι Εκπρόσωποι της Νομικής Υπηρεσίας, του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας και του ΓΕΕΦ,
– Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι,
– Εκλεκτοί Ομιλητές,
– Αγαπητοί Φίλοι Δημοσιογράφοι,
– Κυρίες και Κύριοι,
– Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Καλή σας Μέρα.
Με ιδιαίτερη ικανοποίηση σας καλωσορίζω στη σημερινή εκδήλωση, η οποία πραγματοποιείται από την Αστυνομία για τέταρτη χρονιά, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως έχει οριστεί η 10η Δεκεμβρίου από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Η μέρα αυτή είναι μέρα τιμής, αφού πριν 74 χρόνια υιοθετήθηκε η Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία αποτέλεσε την απαρχή της νομικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στη σύγχρονη εποχή.
Η εκδήλωση αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας και προώθησης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στην καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού, χωρίς διακρίσεις και πραγματοποιείται μετά από δύο χρόνια διακοπής, λόγω της πανδημίας, η οποία μας έφερε αντιμέτωπους με νέες, τεράστιες προκλήσεις και μας έδειξε ότι, η ανάγκη για επαγρύπνηση, σε ότι αφορά στη διασφάλιση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθίσταται ακόμη μεγαλύτερη.
Ως αναφέρεται και στο προοίμιο της Οικουμενικής Διακήρυξης, η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδηγούν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση. Παράδειγμα αυτών, ήταν οι φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και ο απόηχος των συνεπειών του, που ήταν εκατομμύρια νεκροί, τραυματίες και άστεγοι.
Με τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, προέκυψε η ανάγκη προστασίας των ανθρώπων από τέτοιες πράξεις βαρβαρότητας, οδηγώντας στην υπογραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης, θέτοντας ως υψηλότερη επιδίωξη την προοπτική ενός κόσμου, όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι και ίσοι. Η Οικουμενική Διακήρυξη, αποτελεί τη βάση, όπου έχουν αρχιτεκτονηθεί πολιτικές, κείμενα και νομοθετήματα, τα οποία κατοχυρώνουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες. Αναντίλεκτα, οι οικουμενικές αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελούν τη βασικότερη εγγύηση ελευθερίας και ασφάλειας και αδιάψευστο κριτήριο της ανθρώπινης ύπαρξης και μιας δημοκρατικής κοινωνίας.
Ωστόσο, η θεμελίωσή τους, αποτελεί εξέλιξη μιας παράδοσης μεγαλύτερης των 2,500 χρόνων και η έννοια τους εξακολουθεί να παραμένει ένα οικοδόμημα υπό κατασκευή, που απαιτεί εντατικές προσπάθειες και συνεχή επαγρύπνηση και αγώνα για θωράκισή τους. Γιατί τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποτελούν προνόμιο οποιουδήποτε και δεν είναι μια προαιρετική επιλογή, ούτε μπορούν να ανασταλούν ή απενεργοποιηθούν κατά βούληση, αλλά συνιστούν νομική δέσμευση και υποχρέωση ενός κράτους δικαίου.
Παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει επιτευχθεί, μέσα από ψηφίσματα, οδηγίες και αποφάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών σωμάτων και οργανισμών και εθνικές νομοθεσίες, οι απειλές και οι προκλήσεις, που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, καταδεικνύουν ότι η κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως απέχει κατά πολύ από το ιδανικό και το ιδεώδες. Αυτό καταδεικνύει ότι, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν εξαντλείται μόνο με τη νομική τους κατοχύρωση, αλλά απαιτείται και έμπρακτος σεβασμός, μέσα από την καθημερινή δράση όλων των αρμόδιων φορέων, περιλαμβανομένου και της Αστυνομίας.
Η Eleanor Roosevelt, η οποία συμμετείχε στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης δήλωσε ότι: «Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αρχίζουν σε μικρά μέρη, κοντά στο σπίτι μας – τόσο κοντινά και τόσο μικρά που δεν φαίνονται σε κανένα παγκόσμιο χάρτη. Κι όμως, αυτός, είναι ο κόσμος του κάθε ατόμου· η γειτονιά στην οποία ζει, το σχολείο ή το κολέγιο στο οποίο φοιτά, το εργοστάσιο ή το γραφείο όπου εργάζεται. Τέτοια είναι τα μέρη όπου κάθε άντρας, κάθε γυναίκα και κάθε παιδί αναζητά ισότητα στη δικαιοσύνη, ισότητα στις ευκαιρίες, ισότητα στην αξιοπρέπεια, χωρίς διακρίσεις. Αν τα δικαιώματα αυτά παραμένουν χωρίς νόημα στα συγκεκριμένα μέρη, τότε ελάχιστο νόημα μπορούν να έχουν οπουδήποτε αλλού. Για τούτο, πιστεύουμε ότι, η μοίρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρίσκεται στα χέρια όλων των πολιτών, σε όλες τις κοινότητες».
Η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει ένα πλούσιο νομικό πλαίσιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία προστατεύονται πρωτίστως από τα Άρθρα 6-35 του Συντάγματος, τα οποία προνοούν για το δικαίωμα στη ζωή, στην απαγόρευση των βασανιστηρίων, στην προσωπική ασφάλεια, στην ελευθερία της σκέψης και του λόγου και του συνέρχεσθαι ειρηνικώς.
Η Αστυνομία αναγνωρίζοντας τον θεσμικό ρόλο που διαδραματίζει στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως κρατικό όργανο που υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, καταβάλλει συνεχείς και συντονισμένες προσπάθειες, για εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, με στόχο την πλήρη ισορροπία μεταξύ της πάταξης του εγκλήματος και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών. Γιατί ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να διασφαλιστεί, μόνο σε συνθήκες ασφάλειας και ευνομίας, που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις, για την ελευθερία και συνιστούν θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών.
Ωστόσο, η διασφάλιση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας αποτελεί ένα σύνθετο, πολύπλοκο και απαιτητικό έργο, αφού τα μέλη της Αστυνομίας καλούνται να διαδραματίσουν πολλαπλούς ρόλους και να αντιμετωπίσουν τις μεταβαλλόμενες μορφές του Σοβαρού και Οργανωμένου Εγκλήματος. Το γεγονός αυτό όμως, κατ’ ουδένα λόγο μπορεί να αποτελεί δικαιολογία ή άλλοθι για επίδειξη χαλαρότητας ή ανοχής. Αντιθέτως, θα πρέπει να μας διατηρεί σε εγρήγορση και να αποτελεί πρόκληση, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η έννομη τάξη και η ασφάλεια των πολιτών, πάντοτε στη βάση της θεμελιώδους αρχής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Είναι προφανές ότι, μια αποτελεσματική Αστυνομία, είναι αυτή που αντιμετωπίζει δραστικά την εγκληματικότητα και βρίσκεται ταυτόχρονα στην πρώτη γραμμή της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των πολιτών, ασκώντας τα καθήκοντά της με επαγγελματισμό, τιμιότητα, αξιοκρατία, διαφάνεια και σεβασμό προς τον πολίτη.
Συνειδητοποιώντας πλήρως την ευθύνη που μας αναλογεί και την αναγκαιότητα λήψης μέτρων και αναγνωρίζοντας την υποχρέωσή μας, για προστασία, θέσαμε ως άμεση προτεραιότητά μας την εμπέδωση συνθηκών ασφάλειας και την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Είναι ισχυρή μας πεποίθηση ότι, οι προκλήσεις που υπάρχουν μπορούν να αντιμετωπιστούν με προσήλωση στις κοινές αξίες του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Στα πλαίσια αυτά και έχοντας ως πρωταρχικό μέλημά μας την εκτέλεση των καθηκόντων μας εναρμονισμένη με τις βασικές αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προχωρήσαμε στη σύσταση και λειτουργία αρκετών εξειδικευμένων γραφείων και υπηρεσιών, τα οποία επιτελούν ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο σ’ ότι αφορά στον συντονισμό των δράσεων μας, σε θέματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προάσπισης των δικαιωμάτων ευάλωτων προσώπων και την εναρμόνιση των εν λόγω δράσεων μας, με τις Διεθνείς Συμβάσεις, τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και Οδηγίες. Στις υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνονται, η Υποδιεύθυνση Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων, το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων και το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Καταπολέμησης των Διακρίσεων.
Παράλληλα, έχουμε προβεί στον καταρτισμό και τη διανομή εγχειριδίων που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα γενικά, καθώς και σε επιμέρους θέματα που άπτονται της λειτουργίας της Αστυνομίας, όπως είναι ο χειρισμός και η μεταχείριση κρατουμένων, τα δικαιώματα των γυναικών – θυμάτων συντροφικής βίας, ο χειρισμός ανήλικων παραβατών και θυμάτων, τα δικαιώματα και η προστασία Θυμάτων Εγκληματικότητας, κ.α.
Έχουμε επίσης προχωρήσει σε βελτιωτικά έργα στα αστυνομικά κρατητήρια για την κατοχύρωση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσώπων, που τελούν υπό κράτηση και την πλήρη συμμόρφωση με τις συστάσεις Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οργανισμών, καθώς και Εθνικών Αρχών, αναπτύσσοντας αγαστή συνεργασία με το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Έχοντας πλήρη επίγνωση του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση και η επιμόρφωση των μελών μας γενικότερα και ειδικότερα σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση, στην αναθεώρηση και, κατ’ επέκταση, αναβάθμιση της εκπαιδευτικής μας πολιτικής στον τομέα αυτό. Αναφέρω ενδεικτικά την εισαγωγή πρόσθετων μαθημάτων σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αστυνομική Ακαδημία, και την ένταξη, σχετικής με τα ανθρώπινα δικαιώματα, θεματικής ενότητας διάρκειας ενός εξαμήνου, στο πρόγραμμα εκπαίδευσης που παρακολουθούν, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, όλοι οι δόκιμοι αστυνομικοί.
Ακόμη, στο πλαίσιο των πολυεπίπεδων προσπαθειών, που καταβάλλονται, έχουμε προχωρήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη και συνεργασία, τόσο με άλλα τμήματα της Δημόσιας Υπηρεσίας, όσο και με την κοινωνία των πολιτών. Απτή απόδειξη των προσπαθειών αυτών, είναι, μεταξύ άλλων, η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της Αστυνομίας και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για την προστασία και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αναμφίβολα, το σύνολο των δράσεων μας, στις οποίες έχω μόλις επιγραμματικά αναφερθεί, αποδεικνύει αφενός, την προσήλωση της Αστυνομίας Κύπρου στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, αφετέρου, προσδίδουν πρόσθετη αξία στην ευρύτερη προσπάθεια, η οποία καταβάλλεται από την Πολιτεία, στον τομέα αυτό.
Επί τη ευκαιρία της σημερινής ημερίδας, θα ήθελα, κυρίες και κύριοι, να σας διαβεβαιώσω ότι, η Αστυνομία Κύπρου θα συνεχίσει και θα εντατικοποιήσει περαιτέρω τις δράσεις της, μεθοδευμένα, αποφασιστικά και συστηματικά προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμμετέχοντας ενεργά στις καθολικές προσπάθειες που καταβάλλονται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Μόνιμος στόχος και επιδίωξή μας, είναι να γινόμαστε συνεχώς καλύτεροι προς όφελος της κοινωνίας και του κάθε πολίτη.
Σε αυτό το σημείο, να ευχαριστήσω θερμά την Επίτροπο Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και όλους γενικά τους συναρμόδιους και συνεργαζόμενους με εμάς, Επιτρόπους, φορείς και τους εκπροσώπους τους, παρευρισκόμενους και μη, για την ιδιαιτέρως παραγωγική μεταξύ μας συνεργασία.
Επιπρόσθετα, θα ήθελα ακόμη να απευθύνω εγκάρδιες ευχαριστίες στους εκλεκτούς ομιλητές μας, την Επίτροπο Νομοθεσίας, την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και τον ακαδημαϊκό και δικηγόρο κ. Κώστα Παρασκευά, που θα μοιραστούν μαζί μας τις πολύτιμες γνώσεις και τις εμπειρίες τους, σε σχέση με το κεφαλαιώδες αυτό ζήτημα.
Ευχαριστώ τέλος, όλους και όλες, όσοι εργάστηκαν με ζήλο και αφοσίωση, ώστε να καταστεί δυνατή η διοργάνωση της σημερινής ημερίδας. Είμαι βέβαιος ότι μέσα από τις παρουσιάσεις και τη συζήτηση που θα ακολουθήσει, θα προκύψουν χρήσιμα και επωφελή συμπεράσματα, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στην περαιτέρω ενδυνάμωση των μηχανισμών θωράκισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην ανάπτυξη κουλτούρας σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην αποτελεσματικότερη προστασία και διασφάλισή τους.
Με την ευκαιρία των επερχόμενων εορτών, θέλω να ευχηθώ σε όλους Καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένο το έτος 2023.
Σας ευχαριστώ.
